हाम्रोबारे - About us

• Address & Introduction
• पदाधिकारी - Committee
• नइबारे वैरागी काइँलाकाे मत
• अक्षयकोष - Fund
• नइ पुरस्कारहरु
• Awards
• पुरस्कृतहरु - Awardees
• प्रमुख पूर्वकार्य
• कृतिसूची

Literature

• Biography of Bhanu Bhakta
• Biography of Bhagiratha Prasai
• Biography of Banira Giri
• Biography of Satya Mohan Joshi
• Nepali Women Writers
• Some Nepali Singers
• Lyrical Poems
• Travelogue
• Novel
• Poems
• Short Stories
• Long Poem

नेपाली साहित्यका विभूति

• ललितत्रिपुरसुन्दरी
• भानुभक्त आचार्य
• मोतीराम भट्ट
• लेखनाथ पौड्याल
• बालकृष्ण सम
• लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा
• प्रेमराजेश्वरी
• गोमा
• पारिजात

केही कृतिका पूर्णपाठ

• नारीचुली (जीवनी)
• मेरी सासू (जीवनी)
• मेरो कथा नलेखिदिनू (कथा)
• ठाँगे उक्लेपछि (नियात्रा)
• ए समुद्र (लामो कविता)
• प्रथम नारीस्रष्टा ललितत्रिपुरसुन्दरी
• झापा विद्रोहका एउटा नायक
• बाँचेका मान्छे (जीवनीसङ्ग्रह)

सूचना र समाचार

• नइ अभिलेख
• २५ जनालाई नइ पुरस्कार
• नइबारे वैरागी काइँलाकाे मत

निबन्ध, कथा र कविता

• विन्द्या सुब्बाको निबन्ध
• इन्दिरा प्रसाईको कथा
• विजयाश्रीको कविता

विन्द्या सुब्बाको निबन्ध

       नरेन्द्रजी ! धेरै गफ गरेँ तपाईंसँग । आज वसन्त पञ्चमीको पावन दिन पनि हो । कहिले महिनौं कलम समाउन नपाउँला जस्तो पनि हुन्छ । तर एउटा चेष्टा सदैव रहन्छ, यस दिनमा म कागतमा केही न केही भए पनि अक्षरहरू पोख्ने गर्दछु यसचोटि २०६७ सालको वसन्त पञ्चमी काठमाडौंका एक उद्यमी साहित्यकर्मी, आफ्ना अग्रज विभूतिहरूप्रति औधी श्रद्धावान्, मेरा समवयसी साहित्यकार नरेन्द्रराज प्रसाईलाई पत्र लेखेर मनाइरहेकी छु म । म सम्झन्छु एउटा सही दिनमा, सही ठाउँमा, सही कुरा पोखिरहेछु आज । त्यसैले मेरो एकान्त वसन्त उत्सव सार्थक छ यस वर्ष।
       चिन्तन गर्दा आत्मविस्मित पनि हुन्छु म । समयसमयमा निकै विवादमा फसेकी, तपाईंले लेख्नुभएझै पारिजातका कतिकति निष्ठावान्, शुभचिन्तक बन्धुहरू, उनलाई पीठ्यूमा बोकेर हिँड्ने समूहका प्यारा साथीहरू, फेरि अवसरवादी, कामुक केही कवि साहित्यकारहरूका प्रसङ्गहरू तथा अर्कातिर शङ्कर लामिछानेसँग त्यतिका स्नेह, सान्निध्य र प्रेमकै पराकाष्ठाको सम्बन्ध मानिए पनि नारी पारिजातको मन, कुमारी पारिजातको सपना र अन्तरान्तरको अनुरागलाई उनले दार्जिलिङमा गुराँसको बोटको निम्ति सदैव जोगाएर राखेकी थिइन् । बाँकी सबै सम्बन्धहरू स्थूल मात्र भए पनि एकअर्काप्रतिका क्षणिक आकर्षण मात्र, हल्लाहरू फगत् माथिमाथि सबै । पारिजात एउटा भीषण चाहनासाथ, कोमलतासाथ, मनका सारा श्रद्धासाथ कसैलाई प्रेम गर्थिन् भने त्यो पात्र गुराँसको बोट नै थियो र पारिजातको आत्मस्वीकृतिको अडान पनि यहीँनेर स्थिर छ । पारिजातका मङ्गोलियन आकारका दुई मेधावी आँखाहरूमा मैले त्यो चाहनाको रङ्ग स्पष्टसँग देखेकी छु । जब पनि म उनलाई याद गर्दछुयो रङ्ग दुख्छ मभित्र, पारिजातको दृष्टि छ मसँग । यस दृष्टिबाट जब पनि म दार्जिलिङलाई हेर्छु केही देख्तिनँ, मात्र एउटा भयावह शून्यता । जसलाई हेरुँला भनेर मैले दृष्टि दिइनँ त्यो बोट पनि चाँडै ढल्यो ।
       नरेन्द्रजी ! प्रिय नरेन्द्रमा इन्दिराले 'पारिजातको जीवनकथा' बारे लेखेको एउटा प्रसङ्ग पनि यहाँ सम्मिलित गरौं जस्तो लाग्यो मलाई । इन्दिराले पारिजातका यौन प्रसङ्गलाई लिएर जुन विचार र प्रतिक्रिया व्यक्त गरेकी छन्, त्यो नितान्त सही हो । तर सबैको सन्दर्भमा त्यही नै ठीक नहोला । एउटा समर्पित दम्पतिको, विवाहित सहज जोडीको यस प्रकारको अनुभूति सही हो । तर स्वाभाविकतादेखि पर पनि धेरै कुरा हुन्छन् । 
       पारिजात त्रास र आत्मग्लानिमा मुछिएकी हुन्थिन् र ती पुरुष जो कुनै पनि होऊन् उनको चाहनाका पुरुष थिएनन् । पारिजातजस्ती आत्मसम्मानपूर्ण नारीका निम्ति यस्तो अनुभूति अस्वाभाविक होइन । उनले यसो पनि त भनेकी छन् - "मेरो प्रथम प्रेमीसँगको शारीरिक चाहना अझै पनि छ मसँग तर म अमर्यादित हुन चाहन्नँ ।
       पारिजात आफैले विभिन्न साहसपूर्ण अभिव्यक्ति दिए पनि उनीजस्ती स्वाभिमानी र आत्मसचेत नारीका निम्ति कुनै अन्य पुरुषअघि शरीर र मन दुवै पक्षबाट पूर्ण समर्पणको स्थिति आउनु त्यति सहज कुरो होइन र यसबाट सुखानुभूतिको प्रश्न पनि त्यस्तै धमिलो भइदिन्छ । म एउटी यस्ती प्रसिद्ध भारतीय महिला साहित्यकारलाई चिन्दछु जसको पतिसँग लामो वैवाहिक जीवन बित्यो, बितिरहेछ । छोराछोरी छन् तर उनको कुराअनुसार उनी यौनलाई प्रायः असुन्दर नै मान्छिन् । भारतीय साहित्यिक समारोहहरूमा दुईतीनचोटि उनीसँग मेरो भेट भयो, आत्मीयता बढ्यो । दुईजना बसेर कुराकानी गर्दा भनेकी थिइन्, "आइ कन्सिभ्ड माई एभरी चाइल्ड आउट अफ पेन ।"
       यौनलाई लिएर म योभन्दा धेरै कुरा गर्न सक्दिनँ । अहिले यहाँ मैले भन्न चाहेको कुरा सायद ठीकसँग व्यक्त गर्न पनि सकेकी छैन । लेखनमा मैले कहिल्यै छुने साहस नगरेको, चर्चा गर्न नसकेको विषय पनि हो यो । नरेन्द्रजी ! यसलाई छोडेर बरु म अझै एउटा सद्गुण बताउँछु पारिजातको । उनी कर्मले मात्र होइन वस्तुतः हृदयले नै साहित्यिक थिइन्, असल स्रष्टा थिइन् । आफूभन्दा साना लेखकहरूलाई प्रोत्साहन दिन्थिन्, रचनाहरू पढेर प्रतिक्रियासमेत लेखिदिन्थिन्, मार्गदर्शन गर्थिन् । सन् १९८४मा जति दिन पनि उनी दार्जिलिङमा बसिन् युवा जमात होटलमा आइरहे, कसैलाई पनि राम्रो नबोलेर, चित्तबुझदो किसिमले बातचीत नगरेर उनले फर्काइनन् । बरु उनी साथीजस्तै भइदिएर, हाँसेर कुरा गरिदिने गर्थिन् । मलाई त उनले औधी माया गरिन्, गाली गरिन्, उत्साह दिइन् र सक्दो प्रशंसा पनि गरिन् । एउटी अन्तर्मुखी, सङ्कोची, आत्मविश्वासहीन यो विन्द्या सुब्बालाई उभयमुखी, आत्मविश्वासी र सक्रिय बनाइदिनमा पारिजातको केही प्रतिशत योगदान छ । पारिजातजस्ती उचाइकी एक प्रतिष्ठित साहित्यकारमा यस प्रकारको उदाहरण, साहित्यप्रति अटल निष्ठा र नयाँ पिँढीप्रति अभिरुचि मैले यस उचाइका अरू थोरै मात्र साहित्यकारहरूमा देखेकी छु ।
       मान्छेको स्वलाई, सत्तालाई औधी श्रद्धा गर्ने, विश्वास गर्ने भएरै पारिजात स्वयं पनि त्यति आत्मप्रतिष्ठित र सम्मानित थिइन् । मानवतावाद उनको जीवनको मूल मन्त्र थियो । उनको साङ्गठनिक जीवनको प्रसङ्गमा 'बन्दी सहायता नियोग' मानवतावादको ठूलो उदाहरण हो र उनको सपनाचाहिँ 'बचेरा वास' थियो । त्यसैले मान्छेको रूपमा औधी सुन्दर थिइन् पारिजात ।
       नरेन्द्रजी ! पारिजातको जीवनकथाभित्र उनलाई मन नपर्ने लेखकहरूमध्ये इन्द्रबहादुर राईको पनि नाउँ छ । आयामेली साहित्य र चिन्तनलाई पाठकहरूमा भ्रम सृष्टि गरिदिने र प्रतिभाहरू बिथोल्ने लेखन भन्ने आरोप थियो पारिजातको । यो कुरो अरू पनि धेरै ठाउँमा व्यक्त गरेकी छन् उनले । इन्द्रबहादुर राई र पारिजातबीचको अमेल र अप्रियता साहित्यमा सिद्धान्तहरूबीचको द्वन्द्व हो । अन्यथा राईलाई औधी मान्थिन् पारिजातले । जब उनी दार्जिलिङ आउँथिन्, उनी बसेकी होटलमा आउँथे राई र दुई जनाबीच खुब तर्क चल्थ्यो । झगडा मात्र होइन, आत्मीयतापूर्ण कुराकानी पनि हुन्थ्यो दुवैको । आयामेली साहित्यका निम्ति पारिजात खुब तर्क गर्थिन्, तर राई अझ जिस्क्याउँथे रे उनलाई-"बहिनी, म तपाईंलाई पनि आयामेली नबनाई छोड्दिनँ।"
       पारिजातले भनेकी थिइन् मलाई - "विन्द्या, धुरन्धर विद्वान् हुन् आई.बी. राईजी, तर्कमा म उनलाई कहिले पनि जित्न सक्दिनँ, तर अन्तमा लिँडे ढिपी गरेर भए पनि जित्छु।"
       नरेन्द्रजी ! 'पारिजातको जीवनकथा' अनेकौं सन्दर्भमा त्यही तर्क, सौर्न्दर्यबोध, प्रेम, ज्ञान, साहस, हर्ष दुख, विवाद, पीडा आदि विविध भावहरूले पूर्ण एउटा सिङ्गो कृति हो, जस्तो गरीकन यी सबै विरोधाभासहरूबीच बाँचेकी थिइन् पारिजात । तपाईंले पुस्तकको अन्ततिरको पृष्ठमा 'आनुष्ठानिक सूची : एक' भनेर आफ्नो दृष्टिमा परेका प्रकाशनहरूको संक्षेप दिनुभयो जहाँ सकारात्मक र नकारात्मक, सराहना, स्याबासी तथा गालीसमेतका अंशहरूको उदाहरण राख्नुभएको छ, तथापि सम्माननीय साहित्यकारहरूले पुस्तकप्रति बढी सकारात्मक अभिव्यक्तिहरू नै दिएका छन् ।
       पुस्तकमा लेखकहरूले प्रायः आफूलाई प्रशंसा गरिएका टिप्पणीका अंशहरू मात्र राख्ने गर्दछन् । ईश्वरवल्लभ देखि मदनमणि दीक्षित सम्मका आशीर्वचनीय शब्दहरूसाथ एलिना कुँवर, ईशारा शर्मा, नीता पोखरेलका अंशहरू पनि राख्नुभयो जसले पुस्तकबारे अथवा तपाईंको कार्यप्रति नकारात्मक भाव प्रकट गरिदिएका छन् । यो एउटा राम्रो पक्ष लाग्यो मलाई तपाईंको मानसिकताको । फूल मात्र होइन काँडा पनि स्वीकार गर्ने, त्यसलाई पनि प्रेरणास्वरूप आत्मसात् गर्ने तपाईंको प्रवृत्ति खुब मन पर्‍यो मलाई । पारिजात पनि त भन्थिन् - "आलोचना ऐना हो, अनुहारमा लागेको दाग पुछ्न सकिन्छ ।"
       धेरै समय लिएँ तपाईंको; अब दुईतीन लहर मात्र लेखेर म पत्रान्त गर्दछु । नरेन्द्रजी ! जीवनले पारिजातबारे चर्चा गर्ने अवसर फेरि पनि देला हामीलाई । त्यसै पनि तपाईं त यस चिन्तनसागरमा डुबिरहनुभएकै छ । सागरभित्र मोती मात्र हुँदैनन्, केही असुन्दर तत्त्वहरू पनि हुन्छन्, तर पारिजातलाई लिएर सौन्दर्यमयी पक्षहरू नै बढी प्राथमिकतामा देख्न पाउँ भन्ने सदैव लागिरहन्छ । जतैबाट पनि सशक्त अद्वितीय र ऐर्श्र्यमयी देख्न चाहन्छु म उनलाई । वास्तवमा पारिजातका निम्ति यही सही पनि हो । त्यसै पनि सुन्दर असुन्दर, बाहृय अन्तर सबै मिलाएर हेर्दा निष्कर्षमा पारिजात औधी सुन्दर छिन्, गरिमाशाली र अनुकरणीय छिन् । पारिजात जस्तै प्रतिभाशाली नारी हर युगमा जन्मँदैनन् । यो युग धन्य छ, धनी छ । दुर्वलताको पनि आफ्नै सौर्न्दर्य हुन्छ, हर दुर्वलतामा पारिजात औधी सशक्त छिन्, आत्ममर्यादित छिन् । जसको धर्म नै मानवतावाद हुन्छ ऊ असुन्दर कहिल्यै पनि हुँदैन, हृदय र कर्महरूबाट सत्यम् र सुन्दरम् हुन्छ ऊ, एउटा मानवको सन्दर्भमा यही सार्वभौम आशा पनि हो । शाश्वत सत्य पनि हो।

नेपाली साहित्यका विभूति

नइ मोबाइल फोन कोश

नइको चिनारी

नारीचुली